Page 46 - 3_60
P. 46
ชนเผ่า
ลุ่มแม่น�้าโขง
ร้อยโท วศพล มหาศรานนท์
วันนี้ วารสารทหารพัฒนา จะขอพาท่านผู้อ่านทุกท่านไปเรียนรู้
ถึงวัฒนธรรม ขนมธรรมเนียมประเพณีที่หลากหลายในภาคอีสาน
สิ่งที่ต้องพูดถึงคือ ชนเผ่าที่อาศัยอยู่ในภาคอีสาน ที่มีมากถึง ๗ ชนเผ่า
ล้วนแต่มีวัฒนธรรม ประเพณี ที่แตกต่างกันไปมากมาย
๑. ชนเผ่าไทญ้อ (ย้อ)
ถิ่นฐานเดิมของไทญ้อ หรือ ย้อ ไทยย้อ อยู่ที่เมืองหงสา
แขวงไชยบุรี ของประเทศลาวหรือจังหวัดล้านช้างของไทย
สมัยหนึ่ง ไทญ้อส่วนใหญ่ได้อพยพมาตั้งถิ่นฐานใหม่ที่ไชยบุรี
ปากน�้าสงครามริมฝั่งแม่น�้าโขง (ต�าบลไชยบุรี อ�าเภอท่าอุเทน
จังหวัดนครพนมในปัจจุบัน) ในสมัยรัชกาลที่ ๑ เมื่อ พ.ศ. ๒๓๕๑
ต่อมาเมื่อเกิดกบฏเจ้าอนุวงศ์เวียงจันทน์ในสมัยรัชกาลที่ ๓
(พ.ศ. ๒๓๖๙) พวกไทญ้อที่เมืองไชยบุรีได้ถูกกองทัพเจ้าอนุวงศ์
กวาดต้อนไปแล้ว ให้ไปตั้งเมืองอยู่ ณ เมืองปุงลิง ฝั่งซ้ายแม่น�้าโขง
(อยู่ในเขตแขวงค�าม่วนประเทศลาว) อยู่ระยะหนึ่ง ต่อมาได้
กลับมาตั้งเมืองขึ้นใหม่ทางฝั่งขวาแม่น�้าโขงตั้งเป็นเมืองท่าอุเทน
เมื่อ พ.ศ. ๒๓๗๓ คือ บริเวณท่าอุเทน จังหวัดนครพนมในปัจจุบัน
เผ่าไทญ้อ
ชาวไทญ้อชอบตั้งถิ่นฐานอยู่ใกล้แม่น�้า ซึ่งชื่อเมือง
ชาวไทยญ้อมักมีค�าว่า “ท่า” ขึ้นก่อน เช่น เมืองท่าขอนยาง
เมืองท่าอุเทน ลักษณะบ้านเรือนของชาวไทญ้อ คล้ายกับบ้าน
เรือนของชาวไทยลาวทั่วไป คือ ตัวเรือนเป็นเรือนใต้ถุนสูง
มีชายคาที่เรียกว่า เซีย มีชานติดกับครัว มีเล้าข้าวอยู่ทาง
ด้านหลังบ้าน ถ้าเป็นบ้านของชาวไร่ชาวนาทั่วไป ก็จะมุงด้วย
หญ้าแฝก ฝาผนังเป็นฟากสับสานลานสอง บ้านที่มีฐานะดีก็จะ
มุงด้วยกระเบื้องเกล็ดหรือสังกะสี และเปลี่ยนฝาผนังเป็น
ไม้กระดาน ซึ่งมีให้เห็นในปัจจุบัน ชาวไทญ้อนิยมสร้างบ้านเรือน
อยู่กันเป็นกลุ่มสังคมย่อยในวงศ์ญาติพี่น้องของตน
และเมื่อมีจ�านวนมากขึ้นก็กลายเป็นหมู่บ้าน หรือที่เรียกว่า
“คุ้ม” และมีวัดประจ�าคุ้มของพวกตน
ส�าหรับประเพณี พิธีกรรม ความเชื่อของชาวไทญ้อ
นั้น ชาวไทญ้อที่บ้านท่าขอนยาง อ�าเภอกันทรวิชัย จังหวัด
มหาสารคาม มีประเพณีเลี้ยงผีปู่ตา โดยชาวบ้านจะสร้าง
44 วารสาร
ทหารพัฒนา
